Palas Tuzla Gölü
PALAS TUZLA GÖLÜ Palas Tuzla Gölü, İç Anadolu da insanoğlunun olumsuz etkilerinden kısmen kurtulmayı başaran tek tuzlu göldür. Göl (25-35 km2) Kayseri’nin 40 km. kuzeydoğusunda bulunan Palas Ovasının (106 km2) bir parçasıdır. Afrika , Asya ve Avrupa kuş göç yollarının birleşme noktası olan Kayseri; Hürmetiçi Sazlığı, Sultan Sazlığı ve Tuzla Gölü gibi önemli sulak alanlara sahiptir. Geniş ve farklı ekosistemlerin bir arada bulunmasıyla Tuzla Gölü, zengin bir biyolojik çeşitliliği barındırıyor.
Tuzla Gölü için bundan beş yıl önce Türkiye’de insanın bozucu etkisinden uzak kalmış nadir sulak alanlardan biri derken, bugün o da insanların kurbanı oldu. Gelmiş geçmiş en kurak dönemini yaşıyor. Tuzla kapalı su havzasında tarım amaçlı yer altı su çekimlerinin artması ve sulu tarıma geçişle beraber su kaynakları ya kurudu ya da önü kesilerek sulama için kullanılır oldu. Daha önceleri zengin bir biyolojik çeşitliliğe hayat veren gölün can damarları yavaş yavaş kesiliyor, akan kan duruyor.
GENEL BİLGİ
Palas Tuzla Gölü, İç Anadolu da insanoğlunun olumsuz etkilerinden kısmen kurtulmayı başaran tek tuzlu göldür. Göl (25-35 km2) Kayseri’nin 40 km. kuzeydoğusunda bulunan Palas Ovasının (106 km2) bir parçasıdır. Çöküntü ovası karakterinde olan Palas Ovası, kendisini çevreleyen Kırkız ve Işıl Tepesi, Göztepe ve Elmalı Dağı gibi önemli yükseltiler nedeniyle kapalı havza olma özelliğindedir.
Ovanın batısında yer alan göl, kuzey-güney yönünde, ince uzun bir görünüme sahiptir. Gölün önemli su kaynaklarını göle doğundan giren Değirmen deresi, güneydoğusunda Yertaşpınar, güneyinden giren Körpınar, Başpınar ve Soğukpınar oluşturur. Yer altı, yağmur ve kar sularının yanı sıra, gölün doğusunda bulunan ıslak çayır alanlarının taşkın suları ise gölü besleyen diğer su kaynaklarıdır. Kuzeyinde bir set gibi duran tepeleriyle, Kızılırmak Nehrinden ayrılan Tuzla Gölünün çevresinde, sazlıklar, ıslak çayırlar, tuzcul bitki bozkırları, mera ve tarım arazileri yer alır. Yaz aylarında yağışın azalmasına bağlı olarak göl alanı daralmakta, suyun içindeki tuz göl kenarında çökelmektedir. Göl suyunun çekildiği alanlarda 10 – 15 cm. kalınlığında tuz tabakası oluşmaktadır. 1993 yılında 1. derece doğal sit alanı ilan Tuzla Gölü, aynı zamandaTürkiye’nin yeni Ramsar alanları listesindedir. Gölün çevresi M.Ö. II. Bin yılın başlarında günümüze, Hititlerden Osmanlı Devletine kadar bir çok medeniyetin yerleşim alanı olmuş, göç ve ticaret yollarının önemli kesişim yerlerinden biri olma niteliğini taşımıştır. Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan göl ve çevresinde, günümüze kadar ayakta kalmayı başarmış olan Sultanhanı gibi birçok han, kervansaray, cami ve külliye bulunur. Tuzhisar ve Palas beldeleri, Sultanhanı, Karahıdır, Ömürlü, Ömerhacılı ve Üzerlik köyleri bölgenin bu günkü önemli yerleşimleridir. Sarıoğlan ve Bunyan İlçelerine bağlı olan bu yerleşimlerin toplam nüfusu 13.000 kişidir.
KÜRESEL VE ULUSAL ÖNEMİ
Afrika , Asya ve Avrupa kuş göç yollarının birleşme noktası olan Kayseri; Hürmetiçi Sazlığı, Sultan Sazlığı ve Tuzla Gölü gibi önemli sulak alanlara sahiptir. Geniş ve farklı ekosistemlerin bir arada bulunmasıyla Tuzla Gölü, zengin bir biyolojik çeşitliliği barındırıyor. Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi ve IUCN kırmızı listesine göre nesli tehlike altında olan türler arasında bulunan Toy ( Olis tarda ), büyük cılıbıt ( Charadrius leshenaulti ), akçacılıbıt ( Charadrius alexandrinus ), angıt ( Tadorna ferruginea ), mahmuzlu kızkuşu ( Hoplopterus spinosus ), küçük kerkenez ( Falco naumanni ) gibi kuş türlerinden bazıları bölgede göç döneminde görülmekte, bazıları ise bölgede üremektedir. Bölgeye endemik bir bitki türü olan Işıl Lalesini ( Tulipa armena Boiss ) bölgenin kuzey tepelerinde görmek mümkün. Dünyada sadece Sultansazlığında ve Tuzla Gölü’nde bulunan Elymus elongatus ( Host ) Runemark ise gölün doğu ve kuzey kıyılarına yayılmış durumdadır. Önemli kuş ve bitki türlerinin yanında alaca kokarca ( Vormela peregusna ), arap tavşanı ( Allactaga williamsi ), gelengi ( Spermophilus xanthoprypmnus ), tilki ( Vulpes vulpes ), kurt ( Canis lupus ) gibi memeli hayvan türlerinin bölgede üremesi ve barınması, bölgenin yaban hayatı için önemini daha da arttırmaktadır.
EKONOMİK FAALİYETLER
Tuzla Gölü çevresinde geniş düzlükler ve verimli topraklar, bölgenin önemli ekonomik faaliyetlerinden tarım ve hayvancılığın gelişmesine olanak sağlar. Tarım arazilerinde genellikle buğday, arpa, çavdar, pancar, yonca ve ayçiçeği ekilmektedir. Göl çevresinde aynı zamanda elma, armut, kayısı, erik, domates, soğan, lahana, ceviz, salatalık, patlıcan, biber, kavun, karpuz gibi kültür bitkilerinin üretimi de yapılmaktadır. Yöre halkının bir kısmı tarım ve hayvancılıkla birlikte geleneksel halı dokumacılığı yaparken, bir kısmı da şehir merkezindeki fabrikalarda çalışmaktadır.
Tuzla Gölü’nde yöre insanının gelir elde ettiği ve kullandığı önemli bir ekolojik ürün tuzdur. Geleneksel yöntemlerle Mayıs ayı sonundan Eylül ortasına kadar çıkarılan tuz önemli bir ekosistem ürünüdür. Birincil geçim kaynağı tuz çıkarımı olan hanelerin yanında, bölgede ortalama her hane gölden kendi ihtiyacı kadar tuz çıkarmaktadır.
EKOTURİZM FAALİYETLERİ
Tuzla Gölü ve çevresinde farklı ekosistemlerin bir arada bulunması, bir çok ekoturizm faaliyetlerinin bölgede gelişmesini olanaklı kılmıştır. Bir çok yerli ve yabancı kuş ve kelebek gözlemcisi, bilim adamı ve doğa sever, kuşları, kelebekleri, memeli hayvanları ve bitkileri gözlemlemeye Tuzla Gölü ve çevresine gelmektedir.
Kuş göç yolları üzerinde bulunan göl, iki yüzün üzerindeki kuş türüne ev sahipliği yapıyor. Bölgedeki diğer önemli kuş alanları gibi Tuzla Gölü de Erciyes Üniversitesi Kuş Gözlem Kulubü’nün bir çok kuş gözlemci yetiştirmesini sağlamıştır. Bu toplulukla birlikte bölgeyi çok sayıda yerli ve yabancı kuş gözlemcisi düzenli olarak ziyaret etmektedir.
Göl çamurunun İstanbul Üniversitesi tarafından yapılan incelemeleri sonucunda; romatizmaya, bazı deri ve kadın hastalıklarına iyi geldiği tespit edilmiştir. Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yapılabilen çamur banyosu için gölün batısındaki kıyı şeridi tercih edilmektedir.
Göle bir kilometre uzaklıkta bulunan Kızılırmak Nehri ise eğim ve akım koşulları bakımından kano, botçuluk ve olta balıkçılığı sporlarının gelişmesini sağlamıştır.
Palas Tuzla Gölü’nün en derin yeri güneybatıda 15 m’yi bulur. Göl denizden 1131 m. yüksekliktedir.
Çöküntü ovası karakterinde olan Palas Ovası, kendisini çevreleyen Kırkkız ve Işıl Tepesi, Göztepe ve Elmalı Dağı gibi önemli yükseltiler nedeniyle kapalı havza olma özelliğindedir.
Ovanın batısında yer alan göl, kuzey-güney yönünde, ince uzun bir görünüme sahiptir. Gölün önemli su kaynaklarını göle doğudan giren Değirmen deresi, güneydoğusunda Yertaşpınar, güneyinden giren Körpınar, Başpınar ve Soğukpınar oluşturur.
Yer altı, yağmur ve kar sularının yanı sıra, gölün doğusunda bulunan ıslak çayır alanlarının taşkın suları ise gölü besleyen diğer su kaynaklarıdır. Kuzeyinde bir set gibi duran tepeleriyle, Kızılırmak Nehrinden ayrılan Tuzla Gölünün çevresinde, sazlıklar, ıslak çayırlar, tuzcul bitki bozkırları, mera ve tarım arazileri yer alır.
Yaz aylarında yağışın azalmasına ve buharlaşmanın da artmasına bağlı olarak göl alanı daralmakta, suyun içindeki tuz göl kenarında çökelmektedir. Göl suyunun çekildiği alanlarda 10-15 cm kalınlığında tuz tabakası oluşmaktadır.
1993 yılında 1. derece doğal sit alanı ilan edilen Palas Tuzla Gölü, aynı zamanda Türkiye'nin yeni Ramsar alanları listesindedir.
Gölün çevresi M.Ö. II. bin yılın başlarından günümüze, Hititlerden Osmanlı devletine kadar bir çok medeniyetin yerleşim alanı olmuş, göç ve ticaret yollarının önemli kesişim yerlerinden biri olma niteliğini taşımıştır.
Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan göl ve çevresinde, günümüze kadar ayakta kalmayı başarmış olan Sultanhanı gibi birçok han, kervansaray, cami ve külliye bulunur. Tuzhisar ve Palas beldeleri, Sultanhanı, Karahıdır, Ömürlü, Ömerhacılı ve Üzerlik köyleri bölgenin bu günkü önemli yerleşimleridir.
Sarıoğlan ve Bünyan ilçelerine bağlı olan bu yerleşimlerin toplam nüfusu 13.000'dir.
KÜRESEL ve ULUSAL ÖNEMİ
Afrika, Asya ve Avrupa kuş göç yollarının birleşme noktası olan Kayseri; Hürmetçi Sazlığı, Sultansazlığı ve Palas Tuzla Gölü gibi önemli sulak alanlara sahiptir.
Geniş ve farklı ekosistemlerin bir arada bulunmasıyla Tuzla Gölü, zengin bir biyolojik çeşitliliği barındırıyor. Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi ve IUCN kırmızı listesine göre nesli tehlike altında olan türler arasında bulunan toy (Otis tarda), büyük cılıbıt (Charadrius leshenaultii), akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus), angıt (Tadorna ferruginea), mahmuzlu kızkuşu (Hoplopterus spinosus), küçük kerkenez (Falco naumanni) gibi kuş türlerinden bazıları bölgede göç döneminde görülmekte, bazıları ise bölgede üremektedir.
Bölgeye endemik bir bitki türü olan Işıl lalesini {TuIipa armena Boiss. var lyrica (Baker) Marais} bölgenin kuzey tepelerinde görmek mümkün. Dünyada sadece Sultansazlığında ve Tuzla Gölü’nde bulunan Elymus elongatus (Host) Runemark ise gölün doğu ve kuzey kıyılarına yayılmış durumdadır. Önemli kuş ve bitki türlerinin yanında alaca kokarca (Vormela peregusna), arap tavşanı (Allactaga williamsi), gelengi (Spermophilus xanthoprymnus), tilki (Vulpes vulpes), kurt (Canis lupus) gibi memeli hayvan türlerinin bölgede üremesi ve barınması, bölgenin yaban hayatı için önemini daha da arttırmaktadır.
Işıl Lalesi ( Tulipa armena ) Işıl Lalesi ( Tulipa armena )
Palas Tuzla Gölü, İç Anadolu da insanoğlunun olumsuz etkilerinden kısmen kurtulmayı başaran tek tuzlu göldür. Göl (25-35 km2) Kayserinin 40 km. kuzeydoğusunda bulunan Palas Ovasının (106 km2) bir parçasıdır. Palas Tuzla Gölü’nün en derin yeri güneybatıda 15 m’yi bulur. Göl denizden 1131 m. yüksekliktedir.
Çöküntü ovası karakterinde olan Palas Ovası, kendisini çevreleyen Kırkkız ve Işıl Tepesi, Göztepe ve Elmalı Dağı gibi önemli yükseltiler nedeniyle kapalı havza olma özelliğindedir.
Palas Tuzla Gölü, İç Anadolu da insanoğlunun olumsuz etkilerinden kısmen kurtulmayı başaran tek tuzlu göldür. Göl (25-35 km2) Kayserinin 40 km. kuzeydoğusunda bulunan Palas Ovasının (106 km2) bir parçasıdır. Palas Tuzla Gölü’nün en derin yeri güneybatıda 15 m’yi bulur. Göl denizden 1131 m. yüksekliktedir.
Çöküntü ovası karakterinde olan Palas Ovası, kendisini çevreleyen Kırkkız ve Işıl Tepesi, Göztepe ve Elmalı Dağı gibi önemli yükseltiler nedeniyle kapalı havza olma özelliğindedir.
Ovanın batısında yer alan göl, kuzey-güney yönünde, ince uzun bir görünüme sahiptir. Gölün önemli su kaynaklarını göle doğudan giren Değirmen deresi, güneydoğusunda Yertaşpınar, güneyinden giren Körpınar, Başpınar ve Soğukpınar oluşturur.
Yer altı, yağmur ve kar sularının yanı sıra, gölün doğusunda bulunan ıslak çayır alanlarının taşkın suları ise gölü besleyen diğer su kaynaklarıdır. Kuzeyinde bir set gibi duran tepeleriyle, Kızılırmak Nehrinden ayrılan Tuzla Gölünün çevresinde, sazlıklar, ıslak çayırlar, tuzcul bitki bozkırları, mera ve tarım arazileri yer alır.
Yaz aylarında yağışın azalmasına ve buharlaşmanın da artmasına bağlı olarak göl alanı daralmakta, suyun içindeki tuz göl kenarında çökelmektedir. Göl suyunun çekildiği alanlarda 10-15 cm kalınlığında tuz tabakası oluşmaktadır.
1993 yılında 1. derece doğal sit alanı ilan edilen Palas Tuzla Gölü, aynı zamanda Türkiye'nin yeni Ramsar alanları listesindedir.
Gölün çevresi M.Ö. II. bin yılın başlarından günümüze, Hititlerden Osmanlı devletine kadar bir çok medeniyetin yerleşim alanı olmuş, göç ve ticaret yollarının önemli kesişim yerlerinden biri olma niteliğini taşımıştır.
Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan göl ve çevresinde, günümüze kadar ayakta kalmayı başarmış olan Sultanhanı gibi birçok han, kervansaray, cami ve külliye bulunur. Tuzhisar ve Palas beldeleri, Sultanhanı, Karahıdır, Ömürlü, Ömerhacılı ve Üzerlik köyleri bölgenin bu günkü önemli yerleşimleridir.
Sarıoğlan ve Bünyan ilçelerine bağlı olan bu yerleşimlerin toplam nüfusu 13.000'dir.
